COMMENTAAR – D66 wil dat de erfbelasting voor erfgenamen van alleenstaanden omlaag gaat. De partij vindt het niet eerlijk dat de meeste erfgenamen van gehuwden en samenwoners in het geheel geen erfbelasting betalen, terwijl erfgenamen van mensen die geen officiële partner hebben 30 tot 40 procent erfbelasting betalen.

D66 vindt dat hun tarief moet worden verlaagd naar het tarief van 18 en (boven de 140.000 euro) 36 procent dat kleinkinderen nu betalen. Voorwaarde is wel dat deze verlaging voor maximaal twee erfgenamen geldt.

Steeds meer alleenstaanden

Terecht vindt D66 de extreem nadelige behandeling van alleenstaanden een relict uit de tijd dat het gezin nog vrijwel de enige samenlevingsvorm was.

Onlangs adviseerde ik twee mensen die al jaren een relatie hebben, maar niet op hetzelfde adres staan ingeschreven. Als een van de twee overlijdt en alles nalaat aan zijn of haar levenspartner, gaat ongeveer een derde van de erfenis naar de fiscus. Zouden zij in één huis wonen, dan betalen zij niets.

Dit probleem zal zich steeds vaker voordoen. Het aantal alleenstaande 65-plussers die niet gescheiden zijn en geen partner hebben verloren zal volgens het CBS (pdf) de komende tien jaar verdubbelen tot ruim 200.000 personen. En bleef eind jaren dertig slechts een op de tien vrouwen kinderloos, inmiddels is dat bijna een op de vijf.

Erfbelasting ligt gevoelig

Nu is erfbelasting altijd al een gevoelig punt. Veel mensen vinden erfbelasting oneerlijk omdat er al belasting over zou zijn betaald.

Daar ben ik het niet mee eens. Je betaalt altijd overal belasting over. Als ik geld verdien, betaal ik inkomstenbelasting. Als ik het verdiende geld op een spaarrekening zet, betaal ik vermogensrendementsheffing. En als ik er vervolgens een auto van koop, betaal ik er btw over. Bovendien betaalt de dealer belasting over zijn winstmarge.

Elke keer dat een euro van eigenaar verandert, slaat de Belastingdienst toe. Niet alleen in Nederland, dat gebeurt in alle ontwikkelde landen.

Geen verstorende werking erfbelasting

Nu gaat van alle belastingen een verstorende werking uit. Hoe hoger de inkomstenbelasting, des te minder hard sommige mensen zullen werken, omdat zij een steeds kleiner deel zelf mogen houden. En hoe hoger de btw, des te minder mensen zullen besteden.

Maar bij erfbelasting speelt dit niet. Je gaat niet minder hard werken omdat de erfbelasting die je ooit moet betalen zo hoog is.

Het is daarmee een bijzonder efficiënte belasting. Het kan zelfs zo zijn dat een hoge erfbelasting goed is voor de productiviteit. Immers, hoe hoger de erfbelasting, des te minder er voor de erfgenamen overblijft en hoe meer die erfgenamen hun best zullen doen om op eigen kracht inkomen te verdienen in plaats van te rekenen op het schip met geld.

Scheve verhouding

Ik heb dus niets tegen erfbelasting. Maar wel tegen de huidige scheve verhouding tussen officiële en niet-officiële partners.

Zolang de wet nog niet is veranderd, kunnen erfgenamen die over een toekomstige erfenis het hoge tarief moeten betalen, dit ondervangen door een overlijdensrisicoverzekering op het leven van de erflater af te sluiten. Daarmee kunnen zij de erfbelasting betalen.

Nadeel daarvan is wel dat deze erflater daaraan moet meewerken en dat alle verzekeraars een ‘eindleeftijd’ hanteren, waarboven je je niet langer kunt verzekeren. Deze ligt bij de meeste verzekeraars tussen de 70 en 80 jaar.

Paul van der Kwast is financieel planner en journalist. Voor Business Insider volgt hij financiële ontwikkelingen op de voet.